Zwarte Piet of Niet?

Ik zie de laatste dagen steeds berichten van facebookvrienden die zich druk maken over mensen die zich druk maken over Zwarte Piet. Er wordt regelmatig geroepen dat “hij zwart is van de schoorsteen”, dat mensen “niet moeten zeuren”, dat het “traditie is” en dat het de “kinderen gegund moet worden”.

Ik ga me nu op deze plek druk maken, over mensen die zich druk maken, over mensen die zich druk maken over Zwarte Piet. Dat is namelijk hip, zulke ingewikkelde reacties op reacties. Ik ben de lulligste niet, dus ben ik gaarne bereid daaraan mee te werken.

Let’s face it: Zwarte Piet is zwart, pikzwart, en dat komt echt niet van de schoorsteen. Dan zou hij nooit zo egaal zwart zijn, maar wit met een paar zwarte vegen, en dan zou ook zijn mooie prachtige pak net zo smerig zijn. Nooit in bad en wel een schitterend witte kraag? Dacht het niet. Bovendien zijn er nauwelijks nog huizen met een fatsoenlijke schoorsteen, dus daar gaat dat verhaal ook al mank.

Nee, hij is zwart omdat we er zwarte schmink op hebben gesmeerd, en dat doen we omdat de figuur zwarte Piet afkomstig is van de zwarte knecht van Sinterklaas uit een tijd dat het tot knecht hebben van een zwarte man, heel normaal was.

Heel wat Nederlanders met een zwarte achtergrond, vinden het kwetsend dat de knecht van Sinterklaas een zwarte is. Dat afdoen met ‘gezeur’ is wel erg makkelijk. Moest Rosa Parks ook maar ‘niet zeuren’ dat ze niet op een blanke plek in de bus mochten zitten? Moesten de zwarten in Zuid-Afrika ook maar ‘niet zeuren’ dat ze alleen op de nie-blankes wc hun behoeften mochten doen? Moesten de Joden ook maar ‘niet zeuren’ toen ze een ster op hun kleding moesten naaien? Als iets kwetsend is, voor zoveel mensen, en dat ieder jaar weer tot uiting gebracht wordt, dan wordt het tijd daar iets aan te doen. Afdoen als gezeur, is geen argument.

Dat iets traditie is, is ook een loos argument. Dat is precies de reden die gebruikt wordt om in Spanje het stierenvechten niet te verbieden, terwijl dat toch echt een vorm van dierenmishandeling is. Bovendien houden we ons ook niet strikt aan andere tradities: elke avond aardappelen, elke zondag naar de kerk, eerst trouwen dan kinderen, een keer in de week met zijn vieren om de beurt in hetzelfde teiltje badderen en geen seks voor het huwelijk. Yeah right. Tradities verdwijnen soms gewoon.

Neemt niet weg dat Sinterklaas vieren absoluut een traditie ís. Eentje waar ik zelf ook veel plezier aan beleef, waar ik elk jaar naar uit kijk en die voor jong en oud leuk is. Maar, laten we wel wezen, het is een volksfeest waar geen klap van klopt.

Voor zover ik weet was Sint Nicolaas de bisschop van Myra, Turkije. Heeft geen snars met Spanje te maken. We vieren zijn verjaardag op 5 december, terwijl de beste man feitelijk een dag later overleden is. Niks niet jarig. Dood. Daarnaast wordt Nicolaas, die iets deed met arme mensen eten geven en kinderen uit de dood opwekken,  tegenwoordig gebruikt voor het in ruime mate verstrekken van plastic nonsens speelgoed. Ook niet helemaal conform het origineel.

De bisschop van Myra had helemaal geen hulp. Hij deed zijn ‘werk’ eeuwen lang gewoon alleen, of werd zo nu en dan eens begeleid door de duivel die hij overwonnen zou hebben. Pas zo’n 250 jaar geleden kwam Zwarte  Piet erbij. En een duivel, of een zwarte, ach, dat liep in die tijd niet zoveel uit elkaar. Eerst was er een knecht, op een gegeven moment kwamen er meer. Dus nu hebben we een huispiet, een hoofdpiet, een zeurpiet, een vergeetpiet enzovoort, enzovoort.

Tegenwoordig zijn er mondjesmaat ook meisjespieten. Ze spelen echter in de verhaallijn vooralsnog nauwelijks een rol van betekenis. Er is in elk geval geen vrouwelijke hoofdpiet of huispiet. Mogelijk hebben vrouwelijke Pieten last van een glazen plafond?

Tradities veranderen. Was het feit dat Zwarte Piet traditie is sowieso al geen goed argument, blijkt ook nog dat die traditie helemaal niet zo’n vaststaand gegeven is en in de loop der tijd behoorlijk is aangepast.

Dan nog het argument dat het de kinderen niet gegund zou zijn. Volgens mij heeft er niemand gezegd dat we onze kinderen niet mogen verwennen met cadeautjes. Heeft er ook niemand gezegd dat we geen pepernoten, speculaas en marsepein mogen eten. Is er ook niemand die verbiedt om een blanke kerel een baard, een jurk en een muts op te zetten. Er is zelfs niemand die zegt dat die blanke kerel geen hulpjes mag hebben.

Iedereen gunt onze kinderen een leuk feest. Al onze kinderen. Ook de gekleurde. Alleen liefst wel een feest dat niet steeds maar de blanke als ‘baas’ en de zwarte als ‘knecht’ positioneert en zo de oude koloniale verhoudingen fijntjes benadrukt. Een feest waarbij jongetjes gerust een stofzuiger mogen vragen en meisjes een raceauto.

Ik ben een ontzettende fan van Sinterklaas. Ik vind Piet hartstikke leuk. Het is voor mij alleen geen vereiste dat Piet zwart is.

Tradities veranderen, en de traditie van Sinterklaas is al heel vaak veranderd. Waarom dan niet nog wat meer aanpassen? Stop alle Zwarte Pietjes in bad, dan hebben we gewoon Pieten. Of schmink ze niet meer volledig, maar geef ze alleen een paar vlekken: dan is het schoorsteenverhaal tenminste nog te verdedigen. Sint kan elfjes of kabouters in dienst nemen, uitzendkrachten inhuren of, gezien de vergrijzing ,de babyboomers inzetten. Het doet er niet toe. Laten we onze fantasie gebruiken zoals dat bij een magisch kinderfeest als Sinterklaas hoort, en er een feest van maken waar iedereen van kan genieten.