Elke avond voordat mijn oudste gaat slapen, lees ik haar een verhaaltje voor. De jongste luistert trouwens ook wel mee, maar die snapt er natuurlijk geen jota van. En ik zing ook altijd een liedje, maar daar gaat het allemaal nu niet om. Soms lezen we Otje, soms Pinkeltje, maar vandaag las ik voor uit het sprookjesboek. Er staan allemaal sprookjes in, die enigzins zijn aangepast voor jonge kinderen. Dat omdat de originele sprookjes helemaal niet voor kinderen bedoeld waren, en nogal gruwelijk van aard zijn. Zo werden in het originele sprookje van de rode schoentjes de voetjes van het desbetreffende meisje er gewoon afgehakt, en dat kun je de tere kinderziel niet aandoen. Wat mij echter, en niet voor de eerste maal, op viel, is de vrouwonvriendelijke toon van deze sprookjes. En dan heb ik het niet over het feit dat de lieve meisjes in het verhaal vrijwel altijd willoze slachtoffers zijn die gered moeten worden door een man, hoewel dat ook niet te ontkennen valt. Ik heb het nu vooral over de rol die volwassen vrouwen spelen in sprookjes. Vrijwel uitsluitend boze koninginnen (sneeuwwitje), heksen (hans en grietje), nare stiefmoeders (assepoester) en ontaarde moeders (hans en grietje). Kortom, altijd slechte vrouwen. De mannen zijn uitsluitend prinsen (assepoester, sneeuwwitje, doornroosje etc.), koningen die zich nergens mee bemoeien (sneeuwwitje), of argeloze houthakkers zonder ruggegraat die zich tot verwaarlozing laten aanzetten door hun vrouw (hans en grietje). Het wordt hoog tijd voor een vierde feministische golf. De eerste bracht het vrouwenkiesrecht, de tweede "baas in eigen buik" en de derde feministische golf schijnt zich voorzichtig onder migrantenvrouwen te verspreiden (dolle zina's). Ik pleit voor een vierde feministische golf binnen sprookjesland. Of eigenlijk liever een emancipatoire golf (wat ik eigenlijk geëmancipeerder vind dan een feministische golf), want aan de rol van de man in sprookjes mag ook weleens wat gedaan worden. De vader van Sneeuwwitje kan gerust een slechte vrouw getrouwd hebben, na de dood van zijn eerste, want je moet iets voor de opbouw van je verhaal. Maar hij kan zich toch nog wel met de opvoeding van het lieve meisje bemoeien? Snijdt hij zelfs op zondag het vlees niet aan? Laat die man op zijn minst een keer zijn wenkbrauwen optrekken bij een vilijne opmerking van zijn vrouw aan het adres van zijn dochter. Dat het dan later toch nog uit de klauwen loopt, wil ik dan best wijten aan zijn drukke taak als landbestuurder. Overigens zie ik ook niet in waarom Sneeuwwitje al het huishoudelijk werk bij de dwergen moet doen. Laten we alle meisjes vooral blijven inpeperen dat dat is waar vrouwen goed voor zijn! Nee, Sneeuwwitje moet gewoon een bedje timmeren waar ze wel in past, overdag wat hout hakken, en een keertje eten koken kan dan ook geen kwaad. Misschien kan ze ook wel een keertje mee de mijnen in, als dat past. In elk geval kunnen die dwergen heus wel een handje helpen in de huishouding.
De moeder in het verhaal van Hans en Grietje slaat helemaal alles. Hun bloedeigen moeder (althans, in de versie die ik vanavond voorlas, vaak is ook dit een stiefmoeder) haalt hun bloedeigen vader over om de kinderen diep in het bos achter te laten, zodat ze daar zullen omkomen. Wat voor beeld krijgen kinderen daardoor van moeders? Om over de vaders en hun ruggegraat maar niet te spreken! Grietje is trouwens wel stoer, en per uitzondering ook eigenlijk de heldin van het verhaal, zij het zwaar onderschat, want zij duwt uiteindelijk de heks in het vuur, terwijl haar broertje zich alleen maar dik heeft zitten vreten in een kooitje. Ook zo raar trouwens, al het eten was voor Hans, en Grietje kreeg alleen wat restjes. Als de heks zo slecht zag, had Hans zijn zusje toch ook wel wat eten kunnen toestoppen door de tralies heen? Maar goed, dat is een ander onderwerp.
Ook de vader van Assepoester is spoorloos. Wat vindt hij er nu van dat zijn dochter als poetsdoek gebruikt wordt? Het moet toch opvallen dat zijn eigen vlees en bloed in lompen gehuld is, en niet aan tafel zit tijdens het eten? Of kan het hem niet schelen? Niet zo'n mooie rol. In mijn nieuwe versie is vader er wel, en is hij allang gescheiden van de boze stiefmoeder. Misschien waren ze in gemeenschap van goederen getrouwd, en wordt hij door haar financieel geruineerd. Volmaakt gelukkig, maar zonder geld wonen papa en Assepoes dan samen in een schattig klein huisje. Dan komt het bal, en hoe graag papa ook wil, hij kan geen mooie jurk voor Assepoester betalen. Zelfs geen lapje stof om er een te maken. Dan komt dat hele verhaal met de toverfee, waarbij de ex-stiefzussen ook op het bal zijn, en nog steeds de stikjaloerse dames kunnen uithangen. De hele schoenpasscene kan ook gewoon uitgespeeld worden, waarna de stiefzussen aan de prins vertellen dat hij dat ene kleine huisje wel voorbij kan rijden, want dat meisje had toch geen geld voor een jurk om mee naar het bal te gaan. De prins doet dat: tijd is geld tenslotte, maar Assepoester die uit geldgebrek zichzelf een baantje had weten te regelen als eh....stratemaker, komt hem tegen terwijl ze net een paadje aan het plaveien is, en past de schoen met het bekende resultaat.
Hoe je het ook went of keert, je moet als je je kinderen voorleest maar eens goed opletten op de rolverdelingen in het verhaal. We zeggen wel eens iets over videoclips, maar onze boeken zijn ook niet mis. Pinkelotje is allesbehalve geemancipeerd, in Wiplala regelt Nelladella (de dochter des huizes) het hele huishouden en in Harry Potter is mevrouw Wemel de hele dag bij de kinderen thuis terwijl meer Wemel een full-time baan op het ministerie heeft. Als we nu echt willen dat de taken in huis eerlijk verdeeld worden, moeten we kinderen misschien eens latern merken dat dat heel gewoon is. En dat laten we merken door het zelf te laten zien. Niet alleen in ons eigen doen en laten, maar ook in de verhalen die we uitkiezen om te vertellen. Want uiteindelijk vormen zulke verhalen, toch een deel van het denkkader van kinderen. En dat hebben we zelf in de hand! Herschrijven dus, die sprookjes!!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten